23 Μαρτίου 1821. Η Καλαμάτα απελευθερώνεται αναίμακτα. Το απόγευμα της ίδιας μέρας, οι κάτοικοι συγκεντρώνονται έξω από την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, δίπλα στις όχθες του ποταμού Νέδοντα, όπου παρακολουθούν συγκινημένοι την πρώτη δοξολογία που τελείται στην ελεύθερη πια πόλη τους.
Μαζί τους και οι ελευθερωτές τους, οπλαρχηγοί, κληρικοί και προεστοί, μεταξύ των οποίων ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Αναγνωσταράς, ο Νικηταράς, ο Παπαφλέσσας, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και γύρω τους 2000 ετοιμοπόλεμοι Μανιάτες. Η Επανάσταση μόλις άρχισε…
Γενέτειρες, κρησφύγετα, ορμητήρια, τόποι διαμονής ή εκτέλεσης σπουδαίων αγωνιστών και πολιτικών προσωπικοτήτων της Επανάστασης, όπως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης (1770-1843), ο Δημήτριος Παπατσώνης (π. 1798-1825), ο Ιωάννης Δικαίος (θ. 1825), ο Επίσκοπος Ανδρούσης Ιωσήφ (1770-1844).
Χωριά, φρούρια, πεδία μαχών, μνημεία που συνδέονται με τις πολεμικές επιχειρήσεις του τουρκοαιγυπτιακού εκστρατευτικού σώματος του Ιμπραήμ Πασά, κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Πελοπόννησο.
(Φεβρουάριος 1825 – Οκτώβριος 1828): οι μάχες στη Σχινόλακκα (16/17 Μαρτίου 1825) και στα Κρεμμύδια (7 Απριλίου 1825), η κατάληψη της Σφακτηρίας (26 Απριλίου 1825) και του Νιόκαστρου (6 Μαΐου 1825) από τον Ιμπραήμ, η μάχη στο Μανιάκι (20 Μαΐου 1825), η Ναυμαχία του Ναβαρίνου (27 Οκτωβρίου 1827).